Δευτέρα 16 Ιουνίου 2014

Προσευχή για Οικουμένη / Χρυσόστομος




Μικρογραφία σε χειρόγραφο. Κωπήλατα βυζαντινά πλοία.
(Σύνοψις Ιστοριών Ιωάννου Σκυλίτζη, Ισπανία, Μαδρίτη, Εθνική Βιβλιοθήκη)
[από εδώ ]


 «Μὴ οὖν διαλίπητε καὶ ὑμεῖς, δεσπόται μου, στένοντες ταῦτα καὶ τὸν φιλάνθρωπον Θεὸν παρακαλοῦντες δοῦναι λύσιν τῷ κοινῷ τῆς οἰκουμένης ναυαγίῳ… καὶ οὐχ ὑπὲρ Κωνσταντινουπόλεως χρὴ μόνον παρακαλεῖν, ἀλλ᾽ ὑπὲρ τῆς οἰκουμένης ἁπάσης».

ΙΩΑΝΝΗΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ, Ἐπιστολὴ ρκα´, Ἀραβίῳ, PG 52, 675

Μην παραλείπετε κι εσείς, κύριοί μου, να αναστενάζετε για αυτά [τα δεινά] και να παρακαλείτε τον φιλάνθρωπο Θεό να δώσει λύση στο κοινό ναυάγιο της οικουμένης...
Και δεν πρέπει να παρακαλείτε μόνο για την Κωνσταντινούπολη, αλλά για όλη την οικουμένη.

Σάββατο 14 Ιουνίου 2014

Σύνορα - Πρόσφυγες - Αλληλεγγύη




Το 4ο Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ Χίου, το οποίο οργανώνεται από τη «Λάθρα;» – Επιτροπή Αλληλεγγύης στους Πρόσφυγες Χίου" στις 13 και 14 Ιουνίου στο Δημοτικό Κήπο της Χίου, ήταν η αφορμή για ένα διιστολογικό αφιέρωμα με θέμα "Σύνορα - Πρόσφυγες - Αλληλεγγύη". Τα κείμενα αυτά θα διαβαστούν κατά τη διάρκεια του Φεστιβάλ και θα τυπωθούν σε τεύχος.

Ακολουθούν μερικά αποσπάσματα:


"...Ετούτο το ποίημα είναι ένας τάφος
Γι’ αυτούς που δεν μετοίκησαν
Στο απέραντο γαλάζιο της σαρκοβόρας
Θάλασσας που μας περιβάλλει – έχει

μια μάντρα τριγύρω που είναι η ελευθερία σου ξένε...."




"...Κάποτε ίσως λέγαμε, ότι με κάποιους μπορεί να έχεις πολιτικές διαφορές, διαφορετικές προσεγγίσεις, αλλά τουλάχιστον συμφωνείς σε κάποιες ελάχιστες κοινές αξίες. Το σεβασμό στην ανθρώπινη ζωή, στην αξιοπρέπεια, σε θεμελιώδη δικαιώματα. Όχι πια. Με αυτούς τους σαλτιμπάγκους που έκαναν πλακίτσα με τον ανθρώπινο πόνο δεν μας ενώνει απολύτως τίποτα κοινό. Άβυσσος μας χωρίζει."




"...Ξέρω ότι η λύση δεν θα έρθει ποτέ από δημοκρατικά εκλεγμένο πολιτικό πρόσωπο, όσο κατ’επίφαση τονίζεται η λέξη-στάχτη-στα-μάτια-και-τα-αυτιά «δημοκρατικά»   ξέρω ότι η αλλαγή δεν θα προκύψει από κάποιο «προφίλ» ή «στάτους» διαμεσολαβημένης επικοινωνίας ξέρω ότι τη διαφορά δεν θα την κάνει μια «διαδικασία» ή μια «μετενέργεια» ξέρω ότι την ανακούφιση δεν θα τη μοιράσουν άρχοντες τρυφηλοί και υποταγμένοι...αλλά,...."




"...Είναι απ’ αυτές τις σκέψεις που κάθονται στο στομάχι σαν βαρύ φαΐ και δεν σ’ αφήνουν ν' αναπνεύσεις. Ούτε το φαΐ θέλω να σκέφτομαι, μόνο να αναπνεύσω και πάλι. Να φτάσει η ανάσα μου στ' ακροδάχτυλα. Θα φύγω με τους γονείς μου για την Ευρώπη. Θα περάσουμε νύχτα τη θάλασσα μέσα σε μια βάρκα. Θα είναι σαν εκδρομή περιπέτειας. Έτσι λέει ο μπαμπάς. (Λέιλα, 13 χρονών, Χαλέπι)...."




"...Προχωρούσε αγκομαχώντας από το βάρος που βήμα το βήμα γινόταν μεγαλύτερο. Προχωρούσε ως τη στιγμή που είδε αίμα να στάζει από το σώμα του. Όχι σταγόνες. Ποτάμι. Σταμάτησε, τη ρώτησε αν είναι καλά, εκείνη δεν απάντησε, γονάτισε και την ακούμπησε χάμω ανάσκελα. Μέσα από την ανοιχτή κοιλιά της είδε το παιδί να σαλεύει μια στιγμή μέσα στα αίματα, μέχρι που έσβησε κι αυτό. (...) Ένα χρόνο μετά, πήρε απόφαση να φύγει από το Ιράκ. Πρώτα Ιράν για μερικά χρόνια, μετά Τουρκία και τέλος εδώ. Παράνομα. Πέρασε κολυμπώντας σα σκυλί τον Έβρο με τα χαρτιά σφιχτά στα δόντια μέσα σε νάιλον σακούλα κι έφτασε μέχρι την Αθήνα·...."




"...Έχω σταματήσει από καιρό να διορθώνω τέτοια λάθη. Ίσως γιατί έμαθα πως όλοι οι άνθρωποι, όποια γλώσσα και να μιλάνε, απ’ όπου κι αν είναι, δακρύζουν για τα ίδια πράγματα, είτε το γράφουν ορθά, είτε με γιώτα."




"...Χθες βράδυ ένας αγαπημένος φίλος με έκανε κοινωνό της δικής του πραγματικότητας. Τα μαζεύει με τη γυναίκα, τα παιδάκια του, και φεύγει, γι’ άλλη γη γι’ άλλα μέρη... Η χώρα μας, πατρίδα μας, μάνα μας, ήταν πολύ αφιλόξενη γι’ αυτόν.

Το είπα στην κόρη μου και κούνησε απλά, στοχαστικά το κεφάλι. Οι περισσότεροι φίλοι της, και ιδίως οι λίγο μεγαλύτεροι φίλοι της φεύγουν, σε πορεία για το άγνωστο...

Πουλάκια διαβατάρικα, πουλάκια ξενιτεμένα...."




"...Αν θέλαμε λοιπόν να συμπυκνώσουμε κάπως το τί σημαίνει μετανάστευση, είναι μια σκληρή αλλά πραγματική κίνηση των ανθρώπων που υπάρχει στη ζωή τους από πάντα και η αποτύπωσή της στα ιερά κείμενα είναι τέτοια που τρομάζει (ίσως) με την επικαιρότητά της. Ο άνθρωπος, ο μετανάστης, ο ανέστιος, είναι αυτός που έχει την ανάγκη και την αλληλεγγύη μας, γιατί όλοι μέσα στο βαθύ ποτάμι της ανθρωπότητας είμαστε ανέστιοι και η πατρίδα είναι κάτι που μας στερείται είτε κυριολεκτικά, είτε μεταφορικά...." 

Κυριακή 8 Ιουνίου 2014

Εἰς ἑνότητα πάντας ἐκάλεσε!





«Ὅτε καταβὰς τὰς γλώσσας συνέχεε, διεμέριζεν ἔθνη ὁ Ὕψιστος· ὅτε τοῦ πυρός τὰς γλώσσας διένειμεν, εἰς ἑνότητα πάντας ἐκάλεσε, καὶ συμφώνως δοξάζομεν τὸ Πανάγιον Πνεῦμα».



Με πυκνότατα νοήματα το Κοντάκιο της εορτής της Πεντηκοστής μάς ανάγει στο νόημα της γιορτής αλλά και στο νόημα του γεγονότος της Εκκλησίας.

Μια σειρά γλωσσικά παιχνίδια, όπως επαναλήψεις και αντιθέσεις, εικόνες, προσωποποιήσεις και παιχνίδια του ρυθμού, συναρθρώνουν αυτό το κορυφαίο δείγμα βυζαντινής ποίησης. Ο υμνογράφος ποιητής μάς φέρνει σε συνάντηση με το παρελθόν και το λειτουργικό παρόν, αλλά και την εικόνα της Βασιλείας, το εσχατολογικό παρόν και μέλλον.

Σε τρία μέρη, τρεις ποιητικές και μουσικές ενότητες, χωρίζεται το Κοντάκιο.

Το πρώτο από το δεύτερο μέρος διαχωρίζεται από την άνω τελεία, μια ορθή επιλογή στίξης που προτιμάται επί το πλείστον στις έντυπες εκδόσεις. Και οι δύο ημιπερίοδοι σημαδεύονται από τη λέξη ὅτε, που συνιστά επανάληψη και συνάμα ομοίαρκτη παρήχηση, ένα αγαπημένο σχήμα της βυζαντινής ποίησης σε σχέση με το λιγότερο συχνό ή ανολοκλήρωτο ομοιοτέλευτο. Δεν είναι η ρίμα το ειδοποιό γνώρισμα της βυζαντινής ποίησης, αντίθετα ο τρόπος της τέχνης της μοιάζει να προαναγγέλλει τη νεότερη ποιητική γλώσσα.

Το τρίτο μέρος χωρίζεται από το δεύτερο με ένα και, που ακολουθεί το κόμμα, καθώς αλλάζει και το υποκείμενο. Το τρίτο αυτό μέρος αποτελείται από μία κύρια πρόταση, που αφορά εμάς, στο εκάστοτε παρόν, την κοινότητα, δηλαδή την Εκκλησία που δοξάζει το Πνεύμα το Άγιο, σε αγαστή συμφωνία με όσα εκτέθηκαν προηγουμένως. Είναι μια πρόταση που έχει συμπερασματικό χαρακτήρα, είναι το μήνυμα, χαρακτηριστικό στοιχείο της τυπολογίας της βυζαντινής υμνογραφίας. Με βάση την εκάστοτε αφήγηση, ο πιστός, εν προκειμένω εμείς, η κοινότητα των πιστών είτε αιτούμεθα κάποιου αιτήματος (βοήθησον, σῶσον κ.τ.λ.) είτε υμνούμε και δοξάζουμε. Ο δοξαστικός χαρακτήρας της κατακλείδας τονίζει ακόμα περισσότερο τον πανηγυρικό χαρακτήρα της μεγάλης γιορτής.

Τα δύο πρώτα μέρη που εισάγονται με το ὅτε / ὅτε αποτελούνται από μία δευτερεύουσα και μία κύρια πρόταση το καθένα. Η δευτερεύουσα πρόταση προσδιορίζει και στις δύο περιπτώσεις τις χωροχρονικές συντεταγμένες, το εκάστοτε πλαίσιο, ενώ το κέντρο του νοηματικού βάρους πέφτει ασφαλώς στην κύρια πρόταση και τις δύο φορές. Και στις δύο δευτερεύουσες προτάσεις επαναλαμβάνεται ο τύπος τὰς γλώσσας, με διαφορετική κάθε φορά σημασία, μετεωριζόμενη από την αρχική αντονομασία από το συγκεκριμένο στο αφηρημένο νόημα (από τη γλώσσα που κινείται σάρκινη μέσα στο στόμα μας, στο παραγόμενο προϊόν της δράσης της) σε μια ιδιότυπη κυριολεξία του σχήματος, που όμως συνιστά και πάλι σαφή μεταφορά, εφόσον ο λόγος δεν είναι για τη σάρκινη γλώσσα του σώματος αλλά για την πύρινη γλώσσα, τη δηλωτική της παρουσίας του Αγίου Πνεύματος. Η πρώτη δευτερεύουσα πρόταση επικουρείται και από μια μετοχή αορίστου η οποία συνοδεύει το ρήμα της πρότασης ενισχύοντας την ενέργειά του με μια συνοδευτική νοηματική αλληλουχία, αλλά και συμβάλλοντας στη δημιουργία ρυθμού (καταβάς / συνέχεε). Η δεύτερη πρόταση ακολουθεί απολύτως το ρυθμό με το υπερβατό της σχήμα (τοῦ πυρός τὰς γλώσσας).

Και αν τα στοιχεία αυτά διαμορφώνουν έναν μετρικό, σχεδόν χορευτικό ρυθμό, ο ρυθμός εν ευρυτέρα εννοία ενισχύεται από μια σειρά ευθείες ή συγκεκαλυμμένες αντιθέσεις:

[1] ὅτε / ὅτε. Οι εισαγωγικοί χρονικοί σύνδεσμοι είναι όχι μόνο ομόηχοι αλλά και ταυτόσημοι, εντούτοις μετέχουν πλήρως στο παιχνίδι μιας όχι προφανούς αντίθεσης, που απαιτεί την ενέργεια του ακροατή για να την ξεκλειδώσει, καθιστώντας το ποιητικό παιχνίδι ενδιαφέρον. Και τα δύο ὅτε συνοδεύονται από ρήματα αορίστου χρόνου, αναφέρονται δηλαδή σε γεγονότα ιστορικά, γεγονότα του παρελθόντος.

Η πρώτη περίπτωση αναφέρεται σε γεγονότα που διαδραματίστηκαν σε απροσδιόριστους χρόνους και καιρούς αρχέγονους, προϊστορικούς, που περιγράφονται στην Παλαιά Διαθήκη, ενώ η δεύτερη περίπτωση σε ένα εγγύτερο παρελθόν, το οποίο εύκολα και με σαφήνεια ανακαλεί η συλλογική ιστορική μνήμη, τοποθετείται σαφώς στο χρόνο και έχει καταστατική σημασία για την ίδρυση της Εκκλησίας.

Εδώ προϋποτίθεται ένας ενήμερος, επαρκής θα λέγαμε, ακροατής, που θα ξεκλειδώσει την ελλειπτικότητα του νοήματος και θα ταυτίσει τη μεν πρώτη περίπτωση με τον πύργο της Βαβέλ, τη δε δεύτερη με τα γεγονότα της Πεντηκοστής. Τα γεγονότα όμως της Πεντηκοστής, πέρα από την ιστορική τους σημασία, δεν είναι ακραιφνώς ιστορικά, παρελθοντικά. Η αναφορά είναι στη γιορτή της ημέρας. Συνεπώς, τα γεγονότα ξεδιπλώνονται παροντικά στον λειτουργικό χρόνο, όπως επίσης είναι συνάμα και αποκαλυπτικά των έσχατων καιρών.

Στην πραγματικότητα η ταυτοσημία των λέξεων καλύπτει και αποκαλύπτει σε ένα ποιητικό παιχνίδι τη διάσταση, ή μάλλον αντίθεση, από το χθες στο σήμερα. Κατά βάση το χθες ξεπερνιέται στο πλαίσιο της Πεντηκοστής, ένα γεγονός που συγκεφαλαιώνει το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον.

[2] Η χρονική αντίθεση υπογραμμίζεται παράλληλα από την ουσιώδη νοηματική αντίθεση των δύο καταστάσεων. Στην πρώτη περίπτωση κατεβαίνει ο Ύψιστος, σε μια δυναμική πορεία, που τονίζεται από άλλη μια δευτερεύουσα αντίθεση [καταβάς / Ὕψιστος] [3], και συγχέει τις γλώσσες, και χωρίζει (διαμερίζει) τα έθνη. Τα έθνη γίνονται μέρος, ενώ η σύγχυση των γλωσσών σημαδεύει την απώλεια του καθόλου, της καθολικότητας και του νοήματος της ζωής. Αντίθετα, στην δεύτερη περίπτωση, την ημέρα της Πεντηκοστής διανέμει (μοιράζει σε μια διαίρεση που γίνεται πολλαπλασιασμός, πλούτος, πληρότητα) τις γλώσσες του πυρός για να καλέσει τους πάντες σε ενότητα. Οι γλώσσες του πυρός είναι μια αντονομασία και συνάμα μετωνυμία και συνεκδοχή του Αγίου Πνεύματος, μια αλληγορία και συνάμα κυριολεξία από την έποψη της οπτικής αποκάλυψης και αποτύπωσης του γεγονότος. Η χρήση όμως του πληθυντικού αριθμού δεν είναι τυχαία. [4] Γιατί υπηρετεί ξανά την ποιητική των αντιθέσεων. Τα πολλά εδώ, και ξανά ένα παιχνίδι συνειρμών μεταξύ γλωσσών και γλωσσών, καλούν σε ενότητα. Η αρχέγονη πορεία προς τον κατακερματισμό και τη διάσταση, λόγω της έπαρσης του ανθρώπου να θελήσει να φτάσει τον Θεό κατασκευάζοντας τον πύργο της Βαβέλ, ανακόπτεται και αναστρέφεται. Τα διεστώτα καλούνται και πραγματώνουν την ενότητα, και η εν Αγίω Πνεύματι ενότητα γύρω από το πρόσωπο του Ιησού Χριστού, είναι ταυτόσημη με την καθολικότητα του νοήματος, με την πληρότητα της αλήθειας, με την πραγμάτωση της ανάστασης.

Η ανάλυση του Κοντακίου της Πεντηκοστής θα είχε να δώσει πολλές ακόμα εκπλήξεις και χαρές σε κάθε εξερευνητή των δρόμων της ποίησης.

Θα αφήσουμε όμως την ανάλυση, για μια συνολική ανασύνθεση του νοήματος, κάνοντας χώρο στη θεολογία.

Η γεμάτη έπαρση αστοχία του ανθρώπου να φτάσει τον Θεό, μια λυσσώδης έριδα περί την ιεραρχία και την εξουσία είναι αυτή που οδηγεί σε κατακερματισμό την ενότητα του ανθρώπινου γένους. Είναι άλλη μια εικόνα της πτώσης και των συνεπειών της. Η δυσοίωνη αυτή προοπτική ανακόπτεται και αναστρέφεται από την ενσάρκωση του Θεανθρώπου, το έργο του οποίου ολοκληρώνεται με την Ανάσταση και φωτίζεται, πραγματώνεται στην ιστορία με την Πεντηκοστή.

Η τελευταία αρχιερατική προσευχή του Ιησού ήταν για τους μαθητές, «ἵνα ὦσιν ἓν καθὼς ἡμεῖς» (Ιω 17: 11), προσευχή ώστε η ενότητα των μαθητών να απεικονίζει την ενότητα της αγιοτριαδικής κοινωνίας.

Η προσευχή αυτή πραγματώνεται την ημέρα της Πεντηκοστής. Με το φαινόμενο της γλωσσολαλίας αντιστρέφεται η σύγχυση των γλωσσών. Λαοί από διάφορες γλώσσες κατανοούν το νόημα του κηρύγματος του ακρογωνιαίου των αποστόλων, του αποστόλου Πέτρου, και βαπτίζονται εισερχόμενοι στο νέο λαό του Θεού, την Εκκλησία. Ο λαός αυτός δεν είναι λαός καταγωγής αλλά είναι λαός με βάση τον αυτοπροσδιορισμό του, με βάση την ανταπόκριση στο πανανθρώπινο κάλεσμα του Αναστάντος.

Η Εκκλησία εικονίζει τα έσχατα, έναν κόσμο όπου κάθε ρατσιστικός διαχωρισμός εκλείπει. Εκεί οι άνθρωποι χαίρονται κάτι παραπάνω από την πολυπόθητη ισότητα: την ενότητα όλων στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού.

Η Πεντηκοστή είναι η ολοκλήρωση του έργου της θείας Οικονομίας. Όλοι οι άνθρωποι είναι κλητοί στον οίκο του Πατρός. Ξένοι προς κάθε σύγχυση γλωσσών και εθνών, ο νέος Ισραήλ, το γένος των χριστιανών είναι τέκνα ελευθερίας και αγάπης. Όλοι είμαστε ένα, όπως ευχήθηκε ο Χριστός: «ἵνα πάντες ἓν ὦσι, καθὼς σύ, πάτερ, ἐν ἐμοὶ κἀγὼ ἐν σοί» (Ιω 17:21).

Ο καιρός της Εκκλησίας, που εισάγεται με την Πεντηκοστή, είναι ο καιρός της υπέρβασης όλων των διαχωρισμών.

Παρασκευή 6 Ιουνίου 2014

“Krishti u Νgjall”

 

Τα Εγκαίνια του Καθεδρικού Ορθόδοξου Ναού των Τιράνων




Όλα τα τελευταία χρόνια είχα στην επιφάνεια εργασίας του προσωπικού μου υπολογιστή αυτή τη φωτογραφία. Είναι σε φάση κατασκευής, στα μπετά: ο τρούλος του καθεδρικού ναού της Ορθόδοξης Εκκλησίας των Τιράνων, τόσο μεγάλος αλλά και τόσο ανάλαφρος καθώς καταυγάζεται από το φώς των τοξοτών παραθύρων στη βάση του.





Την είχα τραβήξει το 2009, σε επίσκεψη-προσκύνημα στην Εκκλησία της Αλβανίας που είχε διοργανώσει η Διαβαλκανική Ομοσπονδία Ορθοδόξων Νεολαιών. Η επίσκεψη αυτή μου άφησε πολύ έντονες εντυπώσεις, για την ακρίβεια χάραξε σημάδια στη σκέψη μου. Κάποιες από αυτές τις εντυπώσεις σε μια γραφή κατάλληλη για ένα πλατύ και όχι ειδικά θεολογικά προβληματισμένο κοινό είχα καταγράψει παλιότερα.

Μια διαρκής υπόμνηση, για την ανάγκη να ολοκληρωθεί ο ναός αυτός, ο οποίος με την περίβλεπτη θέση του στο κέντρο της πόλης των Τιράνων, αλλά και με τον αρχιτεκτονικό του σχεδιασμό, δίνει το χαρακτηριστικό του στίγμα στη χωροταξία της πόλης και καθίσταται σημείο αναφοράς ενός πολιτισμού.



Την προηγούμενη Κυριακή, των 318 Πατέρων της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου, 1η Ιουνίου 2014, σε κλίμα κατάνυξης, συγκίνησης και διεθνούς συμμετοχής όλων των αδελφών Ορθοδόξων Εκκλησιών εορτάστηκαν τα εγκαίνια του ναού της Αναστάσεως του Χριστού, καθεδρικού ναού της Ορθόδοξης Εκκλησίας στα Τίρανα.


Έχουμε μεγάλη χαρά. Η ώρα των εγκαινίων είναι μια σημαδιακή στιγμή στην αναστάσιμη πορεία της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αλβανίας. Μιας εκκλησίας που συνιστά το κατεξοχήν παράδειγμα ενότητας, καταλλαγής και αγαπητικής συνύπαρξης στην κατεύθυνση υπέρβασης κάθε εθνικού και κοινωνικού διαχωρισμού.

«Ἵνα πάντες ἓν ὦσιν»...



Με τη δέουσα λαμπρότητα τιμήθηκε η γιορτή. Στον λόγο του ο μακαριότατος αρχιεπίσκοπος κ. Αναστάσιος τόνισε μεταξύ άλλων τα εξής:


"[...] Ἡ παρουσία σας ἐδῶ κατά τή σημερινή Κυριακή, πού συμπίπτει μέ τή μνήμη τῶν Ἁγίων 318 Πατέρων τῆς Α΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, τονίζει μέ ἰδιαίτερη ἔμφαση τήν ἑνότητα τῆς Ὀρθοδοξίας, τήν ἀλήθεια ὅτι “εἴτε πάσχει ἕν μέλος, συμπάσχει πάντα τά μέλη, εἴτε δοξάζηται ἕν μέλος συγχαίρει πάντα τά μέλη” (Α΄ Κορ. 12:26-27)· καί ὅτι ἡ Ἐκκλησία μας εἶναι ἕνα σῶμα, “τό σῶμα αὐτοό (τοῦ Χριστοῦ), τό πλήρωμα τοῦ τά πάντα ἐν πᾶσι πληρουμένου” (Ἐφεσ. 1:23). Τό σημερινό, λοιπόν, γεγονός δέν ἀποτελεῖ μόνο μεγάλη τιμή γιά τήν Ἐκκλησία τῆς Ἀλβανίας, ἀλλά συγχρόνως καί μιά εὐρύτερη μαρτυρία τῆς “ἀπό περάτων ἕως περάτων” τῆς Οἰκουμένης Ὀρθοδοξίας.

Ἡ παροῦσα ἡμέρα ἐπισφραγίζει μιά ἱστορική περίοδο Πάθους, Ταφῆς καί Ἀναστάσεως τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς Ἀλβανίας. Δέν πρόκειται νά ἀναφερθῶ τώρα στίς συνθῆκες, τά ἀδιέξοδα, τίς παρανοήσεις, τίς συκοφαντίες, τίς ἀντικειμενικές δυσκολίες, τίς σκληρές δοκιμασίες ἤ στά ἐπιτεύγματα κατά τή μακρά 23χρονη περίοδο. Εἶναι πλέον ἀναμφισβήτητο ὅτι, σέ μιά ἐποχή ἀβεβαιότητος καί ἀναταραχῶν, ἡ Ὀρθόδοξος Αὐτοκέφαλος Ἐκκλησία τῆς Ἀλβανίας, μέ τήν παρουσία της καί τίς πολύπλευρες κοινωνικές πρωτοβουλίες της, τόνωσε τήν πίστη, τήν ἀγάπη καί τήν ἐλπίδα τοῦ Ὀρθοδόξου λαοῦ καί, γενικώτερα, τῆς Ἀλβανικῆς κοινωνίας. Μέ τή δράση της, συνέβαλε οὐσιαστικά, σέ μιά κρίσιμη ἱστορική περίοδο, στήν εὐρύτερη ἀνοικοδόμηση, στήν πνευματική καί κοινωνική ἀνάπτυξη τῆς Ἀλβανίας. [...]


Ἄς δεηθοῦμε, ὁ Καθεδρικός αὐτός ναός νά καταστεῖ σύμβολο μιᾶς Ὀρθοδοξίας ἀνοικτῆς στόν σύγχρονο κόσμο· χῶρος, ὅπου θά βιώνεται καί θά κηρύσσεται τό μυστήριο τοῦ ἐν Τριάδι Θεοῦ, ἡ ἐν Χριστῶ θεία οἰκονομία διά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος· ἀληθινό φυτώριο πνευματικῆς καλλιεργείας πιστῶν μέ ἀναστάσιμη συνείδηση πού ἀγκαλιάζει ὅλη τήν Οἰκουμένη· καί ἀκτινοβολεῖ τήν ἀλήθεια, τή δύναμη καί τό κάλλος τῆς Ὀρθοδοξίας [...]".




Ενώ ο παναγιότατος Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος είπε μεταξύ άλλων :

"[...] Ἰδιαιτέρως, ὅμως, ὀφείλομεν ὡς Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης καὶ ἐκπρόσωπος τῆς Ἐκκλησίας τοῦ διαλόγου, τῆςεἰρήνηςκαὶ τῆς εὐδοκίας, νὰ μνημονεύσωμεν ὡς ἓν τῶν μεγάλων ἐπιτευγμάτων Σας, Μακαριώτατε,τὴνκαλλιέργειαν κλίματος συνδιαλλαγῆς, συνεργασίας καὶ ἁρμονικῆς συμβιώσεως μεταξὺ ὅλων τῶν μερίδων τοῦ Ἀλβανικοῦ λαοῦ, ὥστε ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία τῆς Ἀλβανίας, ὡς ὤφειλε, νὰ εἶναι ὁ ἑνωτικὸς σύνδεσμοςκαὶδυναμικὸν στοιχεῖον προόδου τῆς Χώρας. Τὸ κλῖμα τοῦτο συνδιαλλαγῆς, συνεργασίαςκαὶδιαλόγου ἐκαλλιεργήσατε ἀπ᾿ ἀρχῆς, οὐχὶ ἄνευ κόπων λόγῳ ἐρριζωμένων προκαταλήψεων καὶ ἀντιθέσεων, καὶ ἐπετύχετε τὴν ἐπανένωσιν διεστώτων καὶτὴν ἐν ἁρμονίᾳ συνεργασίαν μετὰ πάντων, ἐπὶ τῷ εὐρυτέρῳ κοινῷ ἀγαθῷ.

Σήμερον, λοιπόν, ἑορτὴν τῶν Τριακοσίων Δέκα καὶ Ὀκτὼ Πατέρων, τῶν κηρυξάντων τὴν ἀλήθειαν τῆς Ὀρθοδοξίας εἰς τὴν Πρώτην Οἰκουμενικὴν Σύνοδον ἐν Νικαίᾳ τῆς Βιθυνίας, καὶ ἀπ᾿ αὐτῆς πρὸς τὴν οἰκουμένην πᾶσαν, καὶ συγχρόνως μνήμην τοῦ ἁγίου μάρτυρος Ἰουστίνου τοῦ Φιλοσόφου, ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία τῆς Ἀλβανίας ἔχει τὴν ἰδικήν της ἡμέραν Κυρίου: τὴν ἡμέραν τῆς Ἀναστάσεως αὐτῆς, σφραγιζομένην διὰ τῶν Ἐγκαινίων τοῦ Ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως. Ὅπως ὁ Κύριος ἐξῆλθε νικητὴς ἐκ τοῦ τάφου καὶ ἐσκόρπισεν εἰς τὴν οἰκουμένην τὰς ἀκτῖνας τοῦ φωτὸς τῆς Ἀναστάσεώς Του, οὕτω καὶ ἡ Ἐκκλησία αὕτη ἐξῆλθε νικήτρια ἐκ τῆς μακρᾶς περιόδου τῆς δοκιμασίας καὶ τοῦ πειρασμοῦ, καθ᾿ ἣν εὑρίσκετο κεκλεισμένη ὡσεί «εἰς τάφον».

Καὶ νῦν, διὰ τοῦ περικαλλοῦς τούτου Ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως καὶ δι᾿ ὅλων τῶν ἀνεγερθέντων ἢ ἐκ βάθρων ἀνακαινισθέντων Ἱερῶν Ναῶν της, ἀλλ᾿ ἰδιαιτέρως διὰ τῶν ἐμψύχων ναῶν τῶν πιστῶν της, σκορπίζει τὸ φῶς τῆς νίκης κατὰ τοῦ σκότους καὶ τοῦ θανάτου, ὁ δὲ Καθεδρικὸς οὗτος Ναὸς θὰ μαρτυρῇ ἐσαεὶ ὅτι «πύλαι ᾅδου οὐ κατισχύσουσιν αὐτῆς» (Ματθ. ις΄, 18-19).

«Πάντων τῶν Ἁγίων μνημονεύσαντες», ἐν τῇ τελέσει τῆς ἀναιμάκτου Θείας Λατρείας καὶ ἐν τῇ «κλάσει τοῦ Ἄρτου», καὶ μάλιστα τῶν ἀπ᾿ ἀρχῆς καὶ μέχρις τῶν ἐσχάτων Ἁγίων προστατῶν καὶ μαρτύρων τῆς τοπικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς Ἀλβανίας, ἀπὸ τῶν Ἱερομαρτύρων Ἐλευθερίου καὶ Βλασίου τῶν πρώτων χριστιανικῶν αἰώνων, τοῦ ἐν Δυρραχίῳ Ἁγίου Ἀστείου, τοῦ Ἁγίου Βασιλέως Ἰωάννου Βλαδιμήρου, τοῦ νεομάρτυρος Ἁγίου Νικοδήμου ἐξ Ἐλμπασάν, μέχρι καὶ τοῦ μεγάλου ἰσαποστόλου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ, ἑαυτοὺς καὶ ἀλλήλους καὶ πᾶσαν τὴν ζωὴν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς Ἀλβανίας Χριστῷ τῷ Θεῷ παρατιθέμεθα. Αὐτῶν τὰς πρεσβείας καὶ τὴν βοήθειαν ἐπικαλούμεθα πρὸς στερέωσιν τοῦ Ἱεροῦ τούτου Ναοῦ καὶ τῆς ἁγίας Ὀρθοδόξου ἐν Ἀλβανίᾳ Ἐκκλησίας εἰς αἰῶνας αἰώνων [...].



Τις ομιλίες καθώς και φωτογραφίες από τα εγκαίνια μπορεί κανείς να δει εδώ
Πληροφορίες για τον ναό εδώ. Εκτός από την πρώτη, οι άλλες φωτογραφίες είναι από το επίσημο ιστολόγιο της Εκκλησίας της Αλβανίας.

Δευτέρα 2 Ιουνίου 2014

Οι Συμφωνίες της Βάρκιζας και η Διαρκής Παρενόχληση



Ο τ. κοινός σύμβουλος του πρωθυπουργού Α. Σαμαρά και του Η. Κασιδιάρη, κ. Μπαλτάκος, σε χθεσινή συνέντευξή του στην εφημερίδα Βήμα,  ονειρεύεται νέες συμφωνίες της Βάρκιζας και καλεί τη Ν. Δημοκρατία να εστιαστεί στο 16,5% που βρίσκεται στα δεξιά της.


Και ανάμεσα στον φασιστικό και διχαστικό του λόγο, που ανασταίνει εμφυλίους, παραδόσεις και εξοντώσεις, τολμά και πάλι να πιάνει στο στόμα του την Εκκλησία.

Χείλη λοιπόν που σπέρνουν μίσος, διχασμό, συμφορά, χείλη φασιστικά, είναι αποτρόπαια όταν εναγκαλίζονται την Εκκλησία.

Χωρίς να κάνει κανείς τον κριτή προ της Κρίσης, αλλά παραμένοντας στο πεδίο της πολιτικής εκμετάλλευσης και καπηλείας, δηλώνουμε ξεκάθαρα: Αυτός είναι ο τρόπος των φασιστών να διεισδύουν στον εκκλησιαστικό χώρο.

Είναι όμως μια διείσδυση απρόσκλητη και ύπουλη, μια φιλία χειρότερη από την κατά μέτωπο έχθρα, μια διαρκής παρενόχληση.

Ο τρόπος που πιστεύουν οι χριστιανοί είναι ενωτικός και όχι διχαστικός, αγαπητικός και όχι λόγος μίσους, σταυρικός και όχι εξουσιαστικός.

Όσο και η διαρκής παρενόχληση να παράγει σύγχυση και κατ' επέκταση θύματα μεταξύ εύπιστων πιστών, ο λόγος του Χριστού είναι ξένος προς το λόγο του φασισμού. Ο Χριστός έχυσε το δικό του αίμα για τον άνθρωπο, κάθε άνθρωπο, ενώ ο φασισμός χύνει το αίμα των ανθρώπων για την εξουσία.

Και το αίμα του εμφυλίου έβαψε κόκκινη τη θάλασσα και τη μνήμη μας. Ποτέ ξανά φασισμός.

Κυριακή 1 Ιουνίου 2014

Εκκλησία και Φασισμός




Ο πίνακας είναι του ζωγράφου Σπύρου Βασιλείου.



Ζούμε σε μια εποχή στην οποία όλα είναι ρευστά και αμφίβολα. Η κρίση έχει προκαλέσει, όπως ήταν ιστορικά αναμενόμενο, την άνοδο των κομμάτων της Ακροδεξιάς και την πόλωση κυρίως των ανθρώπων των κατώτερων κοινωνικών στρωμάτων προς αυτήν. Μισαλλοδοξία, φανατισμός, ρατσισμός, αντισημιτισμός, βία κατά των μεταναστών, ο άνθρωπος για τον άνθρωπο λύκος, όπως έλεγαν κι οι αρχαίοι Λατίνοι.

Ωστόσο, μετά από δυο Παγκοσμίους Πολέμους, θα περίμενε κανείς μιαν άλλη Ευρώπη και κυρίως μια διαφορετική Ελλάδα.

Το πρόβλημα δεν είναι μόνο οικονομικό ούτε κοινωνιολογικό και βασικά δεν είναι εκεί η ρίζα του. Το πρόβλημα είναι κατά βάση θεολογικό. Δυστυχώς, για να μιλήσουμε για τη δική μας πραγματικότητα, υπάρχει μια διόλου ασήμαντη μερίδα που ταυτίζει την Ορθοδοξία με τον συντηρητισμό, με το μισαλλόδοξο φρόνημα και περιμένει κηρύγματα μίσους για να δικαιώσει τις αρρωστημένες σκέψεις της. Λησμονούν όσοι ανήκουν σ’ αυτές τις ομάδες πρώτα απ’ όλα πως ο ιδρυτής της Ορθόδοξης Εκκλησίας, ο Χριστός, είναι Εβραίος, κι ύστερα την εντολή που έδωσε στους μαθητές Του την ημέρα της Πεντηκοστής «Πορευθέντες μαθητεύσατε ΠΑΝΤΑ ΤΑ ΕΘΝΗ …».

Θα αποτελούσε λοιπόν παράβαση της εντολής του ίδιου του Χριστού εάν η Ορθοδοξία γινόταν μια κάστα μόνο για ένα Έθνος. Μπορεί μέσω της ελληνικής γλώσσας και φιλοσοφίας να εκφράστηκε η Θεολογική σκέψη των Πατέρων και σ’ αυτή να γράφτηκαν τα Ευαγγέλια, οι Πράξεις, οι Επιστολές των Αποστόλων καθώς και η Αποκάλυψη του Ιωάννου αλλά το Ιεραποστολικό έργο της Εκκλησίας από τα αρχαία χρόνια γινόταν στη γλώσσα κάθε λαού που προσέγγιζε.

Είναι αδιανόητο για την Ορθόδοξη Εκκλησία να αποτελεί μέρος της φασίζουσας Ακροδεξιάς ακόμη και για λόγους δογματικούς. Η Ορθόδοξη Εκκλησία καλεί τον Όλο άνθρωπο, ως ψυχοσωματική οντότητα, να τελειωθεί μέσω του αγιασμού και εν τέλει της Θέωσης για να κατακτήσει το «καθ’ ομοίωσιν» που έχασε μετά την Πτώση από τον Παράδεισο. Η Ακροδεξιά και κατ’ επέκταση ναζιστική – φασιστική ιδεολογία ζητά να δημιουργήσει μια νέα Αρία φυλή από «τέλειους» σωματικά ανθρώπους, αδιαφορώντας για το πνεύμα, για την ψυχή τους. Είναι αδύνατον, λοιπόν, η Ορθοδοξία και η Ακροδεξιά να συναντώνται στην ανθρωπολογική τους θεώρηση.

Το γεγονός πως υπάρχουν Αρχιερείς με απόψεις συντηρητικές δεν βαρύνει το σύνολο της Ορθοδοξίας. Στην Ορθόδοξη Εκκλησία υπάρχει κοινωνία προσώπων και όχι εξάρτηση. Υπ’ αυτή την έννοια όλοι είμαστε σε κοινωνία εφ’ όσον δεν υπάρχει αίρεση αλλά αυτό δεν σημαίνει και ταύτιση απόψεων, συμβιβασμός κι όλα αυτά που δημιουργούν μια αίσθηση δυσπιστίας.

Από την πρώτη Εκκλησία υπήρχαν τέτοια θέματα και είναι καταγεγραμμένα στην Εκκλησιαστική Ιστορία. Δεν είναι λίγες οι φορές που μέλη της Άρχουσας Εκκλησίας λειτουργούσαν καλή ώρα όπως κάποιοι σήμερα. Πάντοτε όμως βρίσκονταν άνθρωποι που αντιστέκονταν σθεναρά, με όλες τις συνέπειες, ακολουθώντας το παράδειγμα του Χριστού!

Είναι άγνωστο στον πολύ κόσμο πως υπάρχουν Πατερικές θέσεις υπέρ των μεταναστών, των προσφύγων, εναντίον του εθνικισμού, κατά της εκμετάλλευσης των εργαζομένων. Αυτή η κοινωνική διάσταση, κατά πάντα προοδευτική, δεν βολεύει ούτε τα ιερατεία να προβληθεί και να αναδειχθεί!

Το ζήτημα όμως είναι πως η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι Αγάπη και στηρίζεται σ’ αυτήν. Κάθε προβληματικός ρασοφόρος ή λαϊκός χρυσαυγίτης, συντηρητικός κλπ εκφράζει ΔΙΚΕΣ ΤΟΥ ΑΠΟΨΕΙΣ, χωρίς Εκκλησιολογικό – Εκκλησιαστικό υπόβαθρο!!! Δεν υπάρχει πουθενά γραμμένο πως η Εκκλησία ανήκει ή εκφράζεται από τη Δεξιά! Αυτά είναι κόλπα που προέκυψαν για να υπάρχει αλληλοϋποστήριξη στην Εξουσία κι όταν η Εκκλησία – ως καθαρά διοικητικό κομμάτι – μπαίνει σε τέτοια τρυπάκια, χάνει την ουσία που είναι ο Άνθρωπος! Αυτή είναι και η αντίσταση-στάση των μελών της Πρωτοβουλίας που θέλησαν να δείξουν πως στο χώρο της Εκκλησίας υπάρχει μια ζώσα παράδοση προοδευτική, που δρα, αντιδρά και κινείται εναντίον κάθε σκοταδισμού!

Θα πω κάτι λίαν σκανδαλιστικό, με την ευθύνη του λόγου μου. Η Ορθοδοξία βασικό χαρακτηριστικό έχει την Οικουμενικότητα, δεν είναι προνόμιο κάποιου περιούσιου λαού. Θα πω μάλιστα πως είναι πολύ πιο Διεθνιστική από την Αριστερά ακόμη, αφού καλεί και αποδέχεται τους λαούς με τα ήθη και τα έθιμά τους χωρίς να αλλοτριώνει σε κάτι αυτούς από τις παραδόσεις τους.

Η Πρωτοβουλία ζητά, μέσω των υπογραφών των μελών της, από την Ιερά Σύνοδο μια επίσημη τοποθέτηση απέναντι στα προβλήματα που έχουν προκύψει, ειδικά με τις χωρίς διάκριση αρχιερατικές τοποθετήσεις, κάποιων λίγων προσώπων που όμως έχουν επιλέξει το δρόμο της δημοσιότητας και της φασαρίας. Καθένας απ’ όπου βρίσκεται ή μπορεί να βρεθεί οφείλει να δώσει αγώνα εναντίον του φασισμού, του νεοναζισμού και των κάθε είδους διακρίσεων.

Η αλήθεια είναι πως ως τώρα ακουγόταν μόνο ένας στεγνός ιερατικός λόγος, πολλές φορές αθεολόγητος. Ήρθε η ώρα των δυναμικών αντιδράσεων.